Krethlow (Kretlow) Jan Ferdynand Gotfryd (1767–1842), sztycharz, profesor Uniw. Warsz., Niemiec z pochodzenia. Ur. 16 XII w Neu Hardenburg koło Berlina; był synem Gottfrieda, sekretarza landrata. Po ukończeniu szkół berlińskich przez 5 lat uczył się w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, pod kierunkiem E. S. Hennego. Naukę uzupełnił prowadząc studia nad dawną grafiką w Berlinie i Dreźnie. Jak sam napisał, z polecenia Akademii wykonywał sztychowane ilustracje do wydawnictw Akademii «i dla księgarzy». W wystawach uczelni uczestniczył od r. 1788 (wystawił wówczas rysunek kredką wg Bouchera); w r. 1793 po raz pierwszy wystąpił z pracą sztychowaną. Wśród wykonywanych wówczas miedziorytów, najczęściej punktowanych, wymienić trzeba cykl portretów Polaków zamieszczony w „Almanach historique et généalogique pour… 1796” (Berlin, Unger). Weszły doń popiersia Władysława IV, Jana III, Augusta II, Stanisława Leszczyńskiego, Stanisława Augusta, T. Kościuszki, A. J. Madalińskiego i M. Kopernika. W r. 1802 ilustrował głośny pamiętnik A. Kotzebuego z pobytu w Rosji. Te prace zwróciły nań uwagę w Polsce. Toteż, gdy na organizującym się Uniw. Warsz. postanowiono stworzyć katedrę sztycharstwa i prof. Juliuszowi Kolbergowi poruczono wyszukanie odpowiedniego kandydata w Berlinie, wybór padł na K-a. Zażądał on pensji 600 talarów i przesłał próby swych prac w różnych technikach (akwaforty, miedzioryty rylcem i punktowane, ryciny sposobem kredkowym, winiety). Oceniono je bardzo pochlebnie i reskryptem z 11 XI 1817 r. Komisja Oświecenia wezwała K-a do Warszawy, wyznaczając pensję 3000 złp. i dodatek 600 złp. «na stancję» oraz zwrot kosztów podróży. Dn. 20 I 1818 r. K. otrzymał nominację i w końcu lutego zjechał do Warszawy.
Pobyt K-a w Warszawie zaczął się pod złą gwiazdą: artysta przyjechał chory, tuż po przyjeździe zmarła jego żona, pozostawiając siedmioro dzieci. Toteż K. rozpoczął z opóźnieniem naukę, a i w niej natrafiał na trudności spowodowane zupełnym brakiem uczniów. Choć wystawiano mu najlepsze świadectwa, chwalono umiejętności, charakter i postępowanie, a studentów zachęcano stypendiami, stan ten nie uległ zmianie. Jako jedynych uczniów, z których żaden nie został zresztą przy sztycharstwie, wymieniano w r. 1827 jakiegoś Orłowskiego, malarza F. Pęczarskiego, Schmidta i zawodowego muzyka wojskowego Franciszka Służyńskiego. W literaturze podaje się, że u K-a uczyli się też F. A. Dietrich i J. Lewicki, brak na to jednak dowodów. W tej sytuacji Komisja Rządowa chciała na miejsce K-a zatrudnić zdolniejszego, przy tym Polaka i byłego stypendystę, A. Oleszczyńskiego, ale Rada Uniwersytetu, nie mając żadnych przeciw niemu zarzutów, wzięła w obronę sprowadzonego do Polski cudzoziemca, do tego obarczonego liczną rodziną. Aż do zamknięcia uniwersytetu w r. 1831 pozostał K. jedynym profesorem sztycharstwa. Od r. 1821 uczył też miedziorytnictwa w Instytucie Głuchoniemych; tu wykształcił m. in. Wincentego Sierocińskiego. Przeniesiony na emeryturę, pozostał w Warszawie. Spolonizował się, Polska stała się też ojczyzną jego dzieci. Jeden z synów, Adolf, był warszawskim księgarzem i wydawcą, drugi – aptekarzem. K. zmarł w Warszawie 25 IX 1842 r.
K. parokrotnie uczestniczył w wystawach. W r. 1819 pokazał prace wykonane jeszcze w Niemczech oraz portret S. K. Potockiego (wg L. Letronne’a), za który otrzymał srebrny medal. W l. 1825 i 1828 eksponował kilka kompozycji religijnych i sceny z polowania, miedzioryty i litografie wg cudzych wzorów. K. był pracowity i sumienny, świetny i wszechstronny technicznie, ale nieoryginalny. Pracował powoli. Nie rozwinął też w Warszawie szerszej działalności. Parę rycin luźnych oraz ilustracje do „Rodu ludzkiego” Staszica (1819–20), Niemcewicza „Dziejów panowania Zygmunta III” (1819) i korekta czy «wykończenie» rycin L. Fuhrmana do „Dziennika podróży do Turcyi” E. Raczyńskiego (1821) wyczerpują dorobek 24 lat spędzonych w Warszawie. Nawet rysunków artysty dziś prawie nie znamy (jeden z nich, scena batalistyczna, tusz i akwarela, przechowywany był w B. Uniw. Wil.).
Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Kołaczkowski J., Słownik rytowników polskich, Lw. 1874; Rastawiecki, Słownik rytowników; Thieme–Becker, Lexikon d. Kunstler; [Kraszewski J. I.], Catalogue d’une collection iconographique polonaise, Dresde 1865; Pamiętnik wystawy starych rycin polskich ze zbioru D. Witke-Jeżewskiego, W. 1914; Spis rycin… w zbiorze E. hr. Hutten-Czapskiego, Kr. 1901; – Banach A., Polska książka ilustrowana 1800–1900, Kr. 1959; Bieliński, Uniw. Warsz.; Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych w l. 1819–45, Wr. 1952; – Kalendarzyk informacyjny na r. 1838 (W.) s. 55; „Kur. Warsz.” 1821 nr 185, 1825 nr z 19 II; „Pam. Warsz.” 1822 t. 1 s. 194, 449; – B. Jag.: rkp. 5755 (Pauli Ż., Dykcjonarz artystów obrazowych w Polsce).
Andrzej Ryszkiewicz